Terwijl de discussie over zwarte Piet weer in alle heftigheid woedt kunnen we ons ook andere vragen stellen bij deze heerlijke jaarlijkse traditie die onze kinderen zo blij maakt. Is het anno 2021 nog te verantwoorden dat er in de Sinterklaassoap volledig Vlaamse acteurs zitten die een Spaans accent nabootsen en daarbij een heleboel stereotypes rechtstreeks in de geesten van kinderen prenten?
In 2009 maakte ik nog een show voor een lokale radiozender waarin ik een typetje speelde met een zwaar Italiaans accent. Hoewel ik toen een man die de woorden “Bolognese” en “Pantaloni” zegt in gebroken Nederlands blijkbaar hilarisch vond, kan ik er nu niet echt nog om lachen. Ik vind het eerder schaamtelijk, en een beetje problematisch. Wat is er veranderd?
Veel mensen zijn zich de laatste jaren uiteraard bewuster geworden van de situatie van groepen mensen die vroeger niet overwogen werden. Plots was het niet meer oké om mannen in blackface kinderen die “stout” waren in een grote jute zak te laten steken. Ik ben daar nogal blij om. Deze verandering in bewustzijn gaat over beeldvorming en representatie. Hoe iemand spreekt maakt daar deel van uit.
Dit jaar moesten de makers van Thuis hun excuses aanbieden omdat ze de Aziatische gemeenschap beledigden door een grap over Aziaten met het woord “flietjes”. Los van het feit dat anti-Aziatisch racisme een onderschat probleem is, is de grap ook een aanfluiting van hoe Chinezen echt spreken. Chinezen spreken de r in de regel helemaal niet als een l uit: als de r vooraan in een woord staat zoals bij frietjes zal deze eerder worden uitgesproken als de j in het Franse “je”. Bij een imitatie luisteren we vaak oppervlakkig en boetseren we de werkelijkheid tot een gemakzuchtige karikatuur die de taal van de ander geen eer aandoet.
Toegegeven, als accenten uitgesproken worden door iemand die opgroeide in een meertalige context, zijn ze vaak hilarisch en pijnlijk accuraat. Neem de Chinees-Amerikaanse Ali Wong, die de rol speelt van de harde disciplinerende moeder in de sitcom over Aziatische migratie Fresh off the boat. Nergens is haar personage een één-dimensionele klucht met voorspelbare oneliners. Haar acteerwerk geeft een gedetailleerd beeld van het leven van Aziaten die net in Amerika toekwamen in de jaren tachtig en negentig. Het is een hommage aan deze groep van mensen, ook al zit er een hoop zelfrelativerende spot in.
Dergelijke briljante culturele analyses in tv-format tonen hoe flets en flauw de personages Conchita en Ramon in de Sinterklaassoap zijn. Leuk idee, Sinterklaas woont in Spanje, dus er zijn Spanjaarden in zijn buurt. Maar kunnen we dan misschien mensen die echt Spaanstalig zijn die rollen ook laten spelen en hen een zeg geven in hoe die personages zich precies gedragen? Misschien komen we dan automatisch minder bij belachelijke, cringy clichés à la Spanjaarden houden van paëlla, flamenco en appelsienen en meer bij de heel diverse wereld uit zoals ze echt is, in al haar schitterende diversiteit.
Frank D'hanis Junior 